SÂU BỆNH HẠI PHỔ BIẾN VÀ THIÊN ĐỊCH TRÊN CÂY CÓ MÚI: SÂU VẼ BÙA Phyllocnistis citrella Stainton (Lepidoptera: Gracillariidae)

https://tailieunongnghiep.com/ - chia sẻ tài liệu nông nghiệp miễn phí

Đặc điểm nhận dạng

Trưởng thành: có kích thước nhỏ bé, thân mảnh khảnh, dài 2mm, dang cánh trước rộng 4 - 5mm. Chân màu vàng nhạt pha màu trắng bạc. Cánh trước hình lá liễu, phần gốc cánh trước tối màu hơn phần ngọn cánh. Từ gốc cánh có 2 vân dọc màu đen kéo dài đến giữa cánh. Ngọn cánh có điểm màu đen lớn. Lông viền mép cánh dài, màu tro. Cánh sau hẹp hình kim, màu xám đen, lông mép cánh rát dài.

Trứng: có hình gần tròn, dẹt, phẳng, giống giọt nước nhỏ. Mới đẻ có màu trong suốt, sắp nở màu trắng đục.

Sâu non: dạng dòi, không có chân, màu xanh vàng hoặc xanh nhạt. Mới nở có màu xanh nhạt trong suốt, dài khoảng 0,4mm. Sâu non đẫy sức có màu vàng xanh, dài khoảng 4mm. Cơ thể có 13 đốt, dẹt, thon về hai phía. Mút cuối của cơ thể kéo dài chia làm 2 nhánh, nhìn giống như đuôi.

Nhộng: có hình thoi, màu vàng nhạt hoặc nâu đậm, dài khoảng 2,5mm. Mép bên mỗi đốt thân có 1 u lồi.

Tập tính sinh sống và gây hại

Trưởng thành hoạt động ban đêm, ban ngày đậu trong tán lá, giao phối lúc chập tối. Trưởng thành cái đẻ trứng rải rác ở mặt dưói lá non, sát gân lá chính. Trứng nở ra sâu non, sâu non đục vào biểu bì mặt dưới lá tạo thành đường hầm ngoằn ngoèo. Sâu non đảy sức hóa nhộng ở mép mặt dưới lá trong đường hầm.

Sâu non chủ yếu gây hại lá non, lá bị hại biến dạng, co rúm. Khi phát sinh mạnh, sâu non có thể đục cả ở phần non của lộc. Cây con trong vườn ươm và vườn kiến thiết cơ bản bị hại nặng. Vết đục của sâu vẽ bùa tạo điều kiện cho bệnh loét, bệnh ghẻ sẹo phát triển.

Vòng đời

Thời gian vòng đời của sâu vẽ bùa ngắn, từ 14 đến 17 ngày. Trong đó, trứng là 1 - 3 ngày, sâu non: 5 - 6 ngày, tiền nhộng: 1 ngày và nhộng: 6 ngày. Sau giao phối 24 giờ thì trưởng thành cái bắt đầu đẻ trứng. Một trưởng thành cái đẻ được khoảng 50 trứng. Tuổi thọ của trưởng thành trung bình kéo dài khoảng 1 tuần lẻ.

Đặc điểm phát sinh

Phát sinh quanh năm, mật độ quần thể cao thường trùng vào các đợt lộc của cây ăn quả có múi. Thời tiết lạnh, thiếu thức ăn thích hợp và thiên địch là những yếu tố hạn chế có ý nghĩa đối với sự phát sinh, số lượng sâu vẽ bùa.

Thiên địch quan trọng

Thiên địch quan trọng là ong ký sinh đa phôi Ageniaspis citricola, ong vàng vân lưng bụng Cirrospilus sp., ong đen Citrostichus sp., kiến vàng Oecophylla smaragdina, nhện lớn bắt mồi,...

Phòng chống

Bón phân cân đối, tưới nước, chăm sóc hợp lý để cho cây ra lộc tập trung. Tỉa cành tạo tán cho thông thoáng để tránh ẩm độ cao. Bảo vệ thiên địch tự nhiên. Nuôi kiến vàng Oecophylla smaragdina. Phun thuốc trừ sâu khi 25% số cây có lộc bị hại 50% số lộc. Phun dầu khoáng khi 25% số cây có lộc và 10% số lộc bị hại (Lưu ý phun thuốc khi lộc < lcm thì mới đạt hiệu quả).

Hình 1. Triệu chứng và các hình thái của sâu vẽ bùa

Hình 2. Trưởng thành sâu vẽ bùa

Nguồn: SÂU BỆNH HẠI PHỔ BIẾN VÀ THIÊN ĐỊCH TRÊN CÂY ĂN QUẢ CÓ MÚI, OLEG NICETIC, PHẠM VĂN LẦM, NGÔ TIẾN DŨNG VÀ ĐINH VĂN ĐỨC, CỤC BVTV, BỘ NN&PTNT, NXB NÔNG NGHIỆP