SÂU BỆNH HẠI PHỔ BIẾN VÀ THIÊN ĐỊCH TRÊN CÂY CÓ MÚI: BỌ XÍT XANH VAI NHỌN Rhynchocoris humeralis Thunb. (Hemiptera: Pentatomidae)

https://tailieunongnghiep.com - chia sẻ tài liệu nông nghiệp miễn phí

 

Đặc điểm nhận dạng
Trưởng thành: có màu xanh lá cây, bóng. Cá thể cái với chiều dài cơ thể 23mm, cá thể đực nhỏ hơn với chiều dài cơ thể 21mm. Vòi chích hút dài đến cuối bụng. Hai góc vai của mảnh lưng ngực trước nhô dài sang 2 bên tạo thành 2 gai nhọn, hơi cong về phía sau, với phần ngọn tối màu. Vai có nhiều chấm lỏm đen. Chính giữa mặt bụng có một gờ dọc nổi rõ rệt.

Trứng: hình tròn, đường kính lmm. Lúc mới đẻ có màu trắng trong, xanh lam, sau đó chuyển sang màu trắng đục, sắp nở có màu sẩm hơn. Mặt trứng có nhiều chấm lõm. Trứng đẻ thành ổ 13 - 14 trứng, xếp thành 2 - 3 hàng ngay ngắn.

Bọ xít non: có 5 tuổi. Bọ xít non mới nở dài khoảng 2,5 -3mm, hình bầu dục, màu vàng nhạt, 2 bên bụng có 8 điểm đen. Từ tuổi 2 phân biệt được phần ngực với phần bụng. Màu sắc cơ thể thay đổi theo tuổi, từ màu vàng tươi đến vàng xanh, xanh lá mạ. Tuổi 5 có mầm cánh rõ ràng.
 

Tập tính sinh sống và gây hại

Trưởng thành ít hoạt động, nhất là sáng sớm. Khi có nắng, sương tan chúng bắt đầu hoạt động giao phối, đẻ trứng. Sau giao phối 1 - 2 ngày bắt đầu đẻ trứng. Nhiệt độ không khí cao hơn 30°C ít hoạt động, ẩn nấp nơi rậm rạp, không bị chiếu nắng. Khi hút dinh dưỡng, chúng đứng im trên quả, bị động bay rất xa. Ưa vườn rậm rạp um tùm, gần rừng.

 

Bọ xít non tuổi 1 mới nở sống tập trung, không dinh dưỡng. Từ tuổi 2 bắt đầu sống phân tán, hút dịch ở các quả. Khi lột xác thường cắm vòi vào quả, đẩ xác lại trên quả.

Bọ xít xanh vai nhọn gây hại quả từ khi quả còn rất nhỏ. Cả trưởng thành và bọ xít non đều dùng vòi để châm chích sâu vào ruột quả để hút dịch. Vết châm trên vỏ quả thành u nhỏ màu vàng nâu. Quả nhỏ bị hại sẽ biến vàng, hóa chai cứng và rụng. Quả lớn bị hại thì vỏ sần cứng, khó bóc, múi ít nước, hạt lép màu nâu.

Vòng đời

Thời gian vòng đời kéo dài khoảng 46 ngày. Trong đó, pha trứng là 5 ngày, bọ xít non là 31 ngày. Sau hóa trưởng thành 10 ngày bắt đầu đẻ trứng. Một trưởng thành cái đẻ được 226,2 - 417 trứng. Tuổi thọ của trưởng thành khoảng hơn 1 tháng. Trong một năm ở phía Bắc có khoảng 4 lứa.

Chu kỳ vòng đời của bọ xít xanh vai nhọn Rhynchocoris humeralis

Đặc điểm phát sinh

Bọ xít xanh vai nhọn phát sinh gây hại từ tháng 5 đến tháng 10 hàng năm. Sau thu hoạch cam tháng 10, bọ xít qua đông.

Thiên địch quan trọng

Kiến vàng Oecophylla smaragdina bắt mồi, ong ký sinh trứng Anastatus, Telenomus.

 

Bọ xít non của bọ xít xanh vai nhọn

 

Phòng chống

Dọn và tỉa cành tạo tán cho vườn thông thoáng.

Thu bắt bọ xít xanh vai nhọn bằng vợt khi chúng bắt đầu hoạt động vào buổi sáng hay chiều mát. Thu và loại bỏ ổ trứng trên quả. Tìm và diệt bọ xít xanh vai nhọn qua đông.

Bảo vệ và lợi dụng các thiên địch tự nhiên. Nuôi kiến vàng Oecophylla smaragdina.

Vào giai đoạn vừa đậu quả cho đến một tháng sau đậu quả, nếu mật số bọ xít xanh vai nhọn đạt ngưởng 1 con/cây, sử dụng thuốc hóa học để phòng trị, có thể phun thuốc từ 1-2 lần.

Nguồn: SÂU BỆNH HẠI PHỔ BIẾN VÀ THIÊN ĐỊCH TRÊN CÂY ĂN QUẢ CÓ MÚI, OLEG NICETIC, PHẠM VĂN LẦM, NGÔ TIẾN DŨNG VÀ ĐINH VĂN ĐỨC, CỤC BVTV, BỘ NN&PTNT, NXB NÔNG NGHIỆP

SÂU BỆNH HẠI PHỔ BIẾN VÀ THIÊN ĐỊCH TRÊN CÂY CÓ MÚI: NHỆN TRẮNG Polyphagotarsonemus latus (Banks) (Acari: Tarsonemidae)

https://tailieunongnghiep.com - chia sẻ tài liệu nông nghiệp miễn phí

Đặc điểm nhận dạng

Trưởng thành: Nhện trắng có kích thước rất nhỏ, khó nhìn thấy bằng mắt thường. Trưởng thành cái có thân dài khoảng 0,2mm, hình ôvan, màu trắng trong. Trên mặt lưng có 3 ngấn ngang. Có 4 đôi chân, đôi chân thứ tư không linh hoạt, có 2 lông bàn chân rất dài. Trưởng thành đực cơ thể nhỏ hơn, thân dài khoảng 0,15mm, hình ôvan, nhọn 2 đầu, màu trắng vàng. Đôi chân thứ tư có đốt đùi to, gần cuối đốt bàn có 1 lông dài bằng 1/2 chiều dài thân.

Trứng: có hình quả dứa bổ đôi, màu trong, trên mặt có các u lồi màu trắng như bụi phấn, xếp thành 5 - 6 dãy.

Nhện non: màu trắng sữa, có 3 đôi chân, chỉ có 1 tuổi, sau 1 lần lột xác thì hóa trưởng thành.

Nhện trắng Polyphagotarsonemus latus

Tập tính sinh sống và gây hại 

Nhện trắng là loài đa thực, gây hại nhiều loài thực vật, trong đó có các loại cây ăn quả có múi. Nhện trắng sống ở mặt dưới lá non, trong kẽ lá, búp ngọn non, nụ hoa, quả non. Bị hại thì lá non nhỏ, dày, màu hơi nhạt, búp lá non dễ rụng khi xoa nhẹ, đôi khi gây rám quả. Thích điều kiện ẩm.
 

Vòng đời

Thời gian vòng đời kéo dài từ 3,5 đến 5,4 ngày. Trong đó, pha trứng là 1,5 - 2,1 ngày; nhện non là 0,7 -1,2 ngày và nhộng giả là 0,5 ngày. Một trưởng thành cái đẻ được 20 - 40 trứng.

Đặc điểm phát sinh

Phát sinh gây hại quanh năm, mật độ cao thường thấy trong các tháng nóng ẩm (tháng 4,5,9 và 10). Những tháng mùa đông khô hanh, tháng có mưa lớn nhện trắng có mật độ thấp, gây hại không đáng kể.

Triệu chứng gây hại của nhện trắng trên quả bưởi

THIÊN ĐỊCH CỦA NHÓM NHỆN NHỎ HẠI CÂY ĂN QUẢ CÓ MÚI

Đã ghi nhận được nhiều loài thiên địch, quan trọng là bọ rùa đen nhỏ giống Stethorus, bọ cánh cứng ngắn Oligota, bọ trĩ bắt mồi 6 chấm Scolothrips sexmaculatus, nhện nhỏ bắt mồi Amblyseius, Phytoseiulus,...
PHÒNG CHỐNG NHỆN NHỎ HẠI CÂY ĂN QUẢ CÓ MÚI

Bón phân cân đối, tưới nước hợp lý, chăm sóc cho cây khoẻ, tăng sức chống chịu.

Cắt tỉa cành tạo tán cho vườn thông thoáng.

Có điều kiện thì tiến hành tưới nước theo kiểu phun mưa để tạo dòng nước rửa trôi nhện nhỏ bám trên các bộ phận của cây.

Bảo vệ và lợi dụng các loài thiên địch tự nhiên.

Phun dầu khoáng và thuốc trừ nhện khi cần thiết.

Nguồn: SÂU BỆNH HẠI PHỔ BIẾN VÀ THIÊN ĐỊCH TRÊN CÂY ĂN QUẢ CÓ MÚI, OLEG NICETIC, PHẠM VĂN LẦM, NGÔ TIẾN DŨNG VÀ ĐINH VĂN ĐỨC, CỤC BVTV, BỘ NN&PTNT, NXB NÔNG NGHIỆP

SÂU BỆNH HẠI PHỔ BIẾN VÀ THIÊN ĐỊCH TRÊN CÂY CÓ MÚI: NHỆN RÁM VÀNG Phyllocoptruta oleivora (Ashmead) (Acari: Eriophyidae)

https://tailieunongnghiep.com -  chia sẻ tài liệu nông nghiệp miễn phí

Đặc điểm nhận dạng

Trưởng thành: màu vàng, có kích thước cơ thể rất nhỏ, không nhìn thấy bằng mắt thường. Cơ thể hình củ cà rốt, hoi dẹt, dài 0,15 - 0,17mm. Có 2 đôi chân hướng về phía trước. Vuốt bàn chân có 5 lông cứng.

Trứng: có hình cầu, màu trắng hơi vàng, được đẻ rải rác trên quả hoặc gần gân chính của lá.

Nhện non: cỏ 2 tuổi.

Nhện rám vàng Phyllocoptruta oleivora

Tập tính sinh sống và gây hại

Nhện rám vàng (cả trưởng thành và nhện non) tập trung chích hút dịch trên vỏ quả, làm vỏ quả biến màu, chuyển sang màu xỉn, màu nâu đen, gây hiện tượng rám quả/nhám quả. Nhện rám vàng là nguyên nhân chính gây rám quả. Nơi rậm rạp thiếu ánh sáng bị hại nặng. Khi cây chưa có quả, nhện rám vàng sống ở tầng lá bánh tẻ là chính.

Vòng đời

Thời gian vòng đời kéo dài từ 8,2 đến 13,9 ngày. Trong đó, pha trứng là 3,7 - 4,9 ngày; nhện non là 3,7 - 7,8 ngày. Một trường thành cái đẻ được 20 - 40 trứng. Tuổi thọ của trưởng thành đực là 13,4 - 20,4 ngày; trưởng thành cái là 17,5 - 25,1 ngày.

Triệu chứng gây hại của nhện rám vàng trên quả

Đặc điểm phát sinh

Phát sinh quanh năm với mật độ cao, gây hại nặng khi cây có quả.

Nguồn: SÂU BỆNH HẠI PHỔ BIẾN VÀ THIÊN ĐỊCH TRÊN CÂY ĂN QUẢ CÓ MÚI, OLEG NICETIC, PHẠM VĂN LẦM, NGÔ TIẾN DŨNG VÀ ĐINH VĂN ĐỨC, CỤC BVTV, BỘ NN&PTNT, NXB NÔNG NGHIỆP

SÂU BỆNH HẠI PHỔ BIẾN VÀ THIÊN ĐỊCH TRÊN CÂY CÓ MÚI: NHỆN ĐỎ CAM Panonychus citri Mc Gregor (Acari: Tetranychidae)

www.tailieunongnghiep.com  - chia sẻ tài liệu nông nghiệp miễn phí

Trên cây ăn quả có múi đã ghi nhận có 7 loài nhện nhỏ gây hại, trong đó các loài nhện đỏ, nhện rám vàng và nhện trắng là các loài gây hại quan trọng nhất.

Đặc điểm nhận dạng

Trưởng thành: con cái có thân dài khoảng 0,4mm, màu đỏ đậm, chân nâu vàng nhạt. Trên mặt cơ thể có lông cứng, chân các lông cứng có u màu đỏ. Trưởng thành đực có cơ thể nhỏ hơn, thân dài 0,3mm, nhưng chân dài hơn.

Trứng: hình cầu dẹt, giống củ hành, có cuống dài, được đẻ ở gần gân chính của mặt trên lá.

Nhện non: có 3 tuổi. Nhện non mới nở có màu .trắng vàng, tuổi 2 màu nâu đỏ, tuổi 3 màu đỏ sẫm.

Hình 1. Nhện đỏ cam Panonychus citri

Tập tính sinh sống và gây hại

Nhện đỏ cam gây hại tất cả các loại cây ăn quả có múi. Chúng sống ở mặt trên lá già, lá bánh tẻ (khi mật độ cao sống cả ở mặt dưói lá, cành lộc non, quả). Nhện đỏ chích hút nhựa cây tạo thành các vết châm nhỏ li ti màu trắng bạc hơi vàng. Lá bị hại nặng trở nên có màu trắng bạc, dễ bị rụng, cây còi cọc, không ra lộc.

Hình 2. Triệu chúng gây hại của nhện đỏ cam trên lá

Hình 3. Triệu chúng gây hại của nhện đỏ cam trên lá

Vòng đời

Thời gian vòng đời kéo dài từ 8,4 đến 11,9 ngày. Trong đó, pha trứng là 3,4 - 5,8 ngày và nhện non là 3,4-4,0 ngày. Một trưởng thành cái đẻ được 20 - 40 trứng. Tuổi thọ của trưởng thành khoảng 14,7 - 27,4 ngày.

Đặc điểm phát sinh

Phát sinh quanh năm. Cây ăn quả có múi dưới 5 tuổi thường bị hại nặng hơn. Nhiệt độ là 25°c và khô hạn thích hợp cho nhện đỏ cam phát sinh gây hại nặng. Mưa nặng hạt kèm gió to có thể rửa trôi nhện đỏ cam.

Nguồn: SÂU BỆNH HẠI PHỔ BIẾN VÀ THIÊN ĐỊCH TRÊN CÂY ĂN QUẢ CÓ MÚI, OLEG NICETIC, PHẠM VĂN LẦM, NGÔ TIẾN DŨNG VÀ ĐINH VĂN ĐỨC, CỤC BVTV, BỘ NN&PTNT, NXB NÔNG NGHIỆP

SÂU BỆNH HẠI PHỔ BIẾN VÀ THIÊN ĐỊCH TRÊN CÂY CÓ MÚI: RẦY CHỔNG CÁNH Diaphorina citri Kuway (Homoptera: Psyllidae)

https://tailieunongnghiep.com/ - chia sẻ tài liệu nông nghiệp miễn phí

Đặc điểm nhận dạng

Trưởng thành: có thân dài 2,5 - 3,0 mm kể cả cánh, màu xám tro. Đỉnh đầu nhọn nhô về phía trước, mắt có màu đỏ. Râu đầu có 10 đốt, màu vàng tro, 2 đốt ngọn màu đen. Chân màu xám nâu. Cánh cùng màu với cơ thể, nhưng có các đốm đen.

Trứng: kích thước nhỏ, hình quả lê, đỉnh trứng nhọn, có cuống ngắn màu vàng tối. Trứng thường được đẻ thành từng chùm ở trong nách lá hoặc trên lá ở các đọt non.

Ấu trùng: có 5 tuổi. Ấu trùng mới nở có hình tròn dài, màu vàng tối, mắt kép đỏ, mép bên các đốt bụng có sợi sáp trắng. Ấu trùng tuổi lớn dẹt mỏng, màu vàng đất hơi xanh, có các đốm màu đen, có mầm cánh nhỏ, hai mép bên phần bụng có gai nhọn và sợi sáp trắng.

Tập tính sinh sống và gây hại

Trưởng thành khi đậu thường chúc đầu và cánh chổng cao hơn phần đầu, thường đậu ở đọt non để chích hút nhựa cây, ít bay và thường bay gần. Ấu trùng di chuyển chậm chạp, sống tập trung ở đọt và lá non, chích hút nhựa cây làm cho lá non quăn, ngừng sinh trưởng. Khi mật độ cao, trưởng thành và ấu trùng chích hút làm cho lộc bị khô, rụng lá, gây hiện tượng khô cành, làm ảnh hưởng đến sự phát triển của cây và sự ra quả. Dịch do rầy chổng cánh bài tiết ra chứa đường, tạo điều kiện cho nấm bồ hóng phát triển, ảnh hưởng đến quá trình quang hợp của cây.

Rầy chổng cánh là môi giới truyền vi khuẩn Liberobacter asiaticum gây bệnh vân vàng lá cam qụýt Greening.

Vòng đời

Thời gian vòng đời thay đổi theo nhiệt độ, kéo dài từ 14,9 đến 30,9 ngày. Trong đó, pha trứng là 2,5 - 5,8 ngày, ấu trùng: 12,4 - 24,8 ngày. Một trưởng thành cái đẻ được khoảng 226,2 - 417 trứng. Tuổi thọ của trưởng thành đực là 57 - 82 ngày; trưởng thành cái là 71 -125 ngày.

Đặc điểm phát sinh

Phát sinh quanh năm, mật độ quần thể cao thường trùng vào các đợt ra lộc của cây ăn quả có múi.

Thiên địch quan trọng

Đã phát hiện được nhiều loài thiên địch, gồm các loài ong ký sinh (Diaphorencyrtus aligarhensis, Tamarixia radiata), các loài bọ rùa, kiến vàng Oecophylla smaragdina, nhện lớn bắt mồi,...

Phòng chống

Tia cành tạo tán thông thoáng để tránh ẩm độ cao.

Bón phân cân đối, tưới nước hợp lý, chăm sóc cho cây ra lộc tập trung.

Trồng cây chắn gió xung quanh vườn để hạn chế sự du nhập của rầy chổng cánh từ nơi khác đến.

Không trồng các loại cây như nguyệt quế, chanh... quanh/gần vườn cây ăn quả có múi.

Bảo vệ và lợi dụng các loài thiên địch tự nhiên. Nuôi kiến vàng Oecophylla smaragdina.

Phun thuốc trừ sâu khi cần thiết.

Vào thời gian ra lộc, sử dụng bẫy màu vàng để phát hiện sự xuất hiện của trưởng thành rầy chổng cánh. Nếu phát hiện thấy sự hiện diện của chúng thì có thể dùng các loại thuốc hoá học hoặc dầu khoáng để phun trừ.

Hình 1. Các hình thái của rầy chổng cánh

Nguồn: SÂU BỆNH HẠI PHỔ BIẾN VÀ THIÊN ĐỊCH TRÊN CÂY ĂN QUẢ CÓ MÚI, OLEG NICETIC, PHẠM VĂN LẦM, NGÔ TIẾN DŨNG VÀ ĐINH VĂN ĐỨC, CỤC BVTV, BỘ NN&PTNT, NXB NÔNG NGHIỆP

SÂU BỆNH HẠI PHỔ BIẾN VÀ THIÊN ĐỊCH TRÊN CÂY CÓ MÚI: SÂU VẼ BÙA Phyllocnistis citrella Stainton (Lepidoptera: Gracillariidae)

https://tailieunongnghiep.com/ - chia sẻ tài liệu nông nghiệp miễn phí

Đặc điểm nhận dạng

Trưởng thành: có kích thước nhỏ bé, thân mảnh khảnh, dài 2mm, dang cánh trước rộng 4 - 5mm. Chân màu vàng nhạt pha màu trắng bạc. Cánh trước hình lá liễu, phần gốc cánh trước tối màu hơn phần ngọn cánh. Từ gốc cánh có 2 vân dọc màu đen kéo dài đến giữa cánh. Ngọn cánh có điểm màu đen lớn. Lông viền mép cánh dài, màu tro. Cánh sau hẹp hình kim, màu xám đen, lông mép cánh rát dài.

Trứng: có hình gần tròn, dẹt, phẳng, giống giọt nước nhỏ. Mới đẻ có màu trong suốt, sắp nở màu trắng đục.

Sâu non: dạng dòi, không có chân, màu xanh vàng hoặc xanh nhạt. Mới nở có màu xanh nhạt trong suốt, dài khoảng 0,4mm. Sâu non đẫy sức có màu vàng xanh, dài khoảng 4mm. Cơ thể có 13 đốt, dẹt, thon về hai phía. Mút cuối của cơ thể kéo dài chia làm 2 nhánh, nhìn giống như đuôi.

Nhộng: có hình thoi, màu vàng nhạt hoặc nâu đậm, dài khoảng 2,5mm. Mép bên mỗi đốt thân có 1 u lồi.

Tập tính sinh sống và gây hại

Trưởng thành hoạt động ban đêm, ban ngày đậu trong tán lá, giao phối lúc chập tối. Trưởng thành cái đẻ trứng rải rác ở mặt dưói lá non, sát gân lá chính. Trứng nở ra sâu non, sâu non đục vào biểu bì mặt dưới lá tạo thành đường hầm ngoằn ngoèo. Sâu non đảy sức hóa nhộng ở mép mặt dưới lá trong đường hầm.

Sâu non chủ yếu gây hại lá non, lá bị hại biến dạng, co rúm. Khi phát sinh mạnh, sâu non có thể đục cả ở phần non của lộc. Cây con trong vườn ươm và vườn kiến thiết cơ bản bị hại nặng. Vết đục của sâu vẽ bùa tạo điều kiện cho bệnh loét, bệnh ghẻ sẹo phát triển.

Vòng đời

Thời gian vòng đời của sâu vẽ bùa ngắn, từ 14 đến 17 ngày. Trong đó, trứng là 1 - 3 ngày, sâu non: 5 - 6 ngày, tiền nhộng: 1 ngày và nhộng: 6 ngày. Sau giao phối 24 giờ thì trưởng thành cái bắt đầu đẻ trứng. Một trưởng thành cái đẻ được khoảng 50 trứng. Tuổi thọ của trưởng thành trung bình kéo dài khoảng 1 tuần lẻ.

Đặc điểm phát sinh

Phát sinh quanh năm, mật độ quần thể cao thường trùng vào các đợt lộc của cây ăn quả có múi. Thời tiết lạnh, thiếu thức ăn thích hợp và thiên địch là những yếu tố hạn chế có ý nghĩa đối với sự phát sinh, số lượng sâu vẽ bùa.

Thiên địch quan trọng

Thiên địch quan trọng là ong ký sinh đa phôi Ageniaspis citricola, ong vàng vân lưng bụng Cirrospilus sp., ong đen Citrostichus sp., kiến vàng Oecophylla smaragdina, nhện lớn bắt mồi,...

Phòng chống

Bón phân cân đối, tưới nước, chăm sóc hợp lý để cho cây ra lộc tập trung. Tỉa cành tạo tán cho thông thoáng để tránh ẩm độ cao. Bảo vệ thiên địch tự nhiên. Nuôi kiến vàng Oecophylla smaragdina. Phun thuốc trừ sâu khi 25% số cây có lộc bị hại 50% số lộc. Phun dầu khoáng khi 25% số cây có lộc và 10% số lộc bị hại (Lưu ý phun thuốc khi lộc < lcm thì mới đạt hiệu quả).

Hình 1. Triệu chứng và các hình thái của sâu vẽ bùa

Hình 2. Trưởng thành sâu vẽ bùa

Nguồn: SÂU BỆNH HẠI PHỔ BIẾN VÀ THIÊN ĐỊCH TRÊN CÂY ĂN QUẢ CÓ MÚI, OLEG NICETIC, PHẠM VĂN LẦM, NGÔ TIẾN DŨNG VÀ ĐINH VĂN ĐỨC, CỤC BVTV, BỘ NN&PTNT, NXB NÔNG NGHIỆP